News Detail

Các luật này đã được sửa đổi, bổ sung thông qua Luật số 23/2023/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14, Luật Đầu tư số 61/2020/QH14, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư số 64/2020/QH14 và Luật Đấu thầu số 43/2023/QH15 (gọi tắt là Luật sửa đổi 2024).

Bài viết này, dưới góc độ phân tích của một luật sư tư vấn, sẽ đi sâu vào các nội dung sửa đổi chính, đánh giá tác động và gợi mở những vấn đề cần lưu ý để các chủ thể liên quan có thể chủ động thích ứng với sự thay đổi của pháp luật

Cải Cách Quy Trình Quy Hoạch và Thủ Tục Đầu Tư

Điều Chỉnh Quy Hoạch Theo Thủ Tục Rút Gọn

Điều chỉnh, rút gọn, sửa đổi các điều luật

Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14 được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 16 Điều 1 Luật số 23/2023/QH15, đã bổ sung một cơ chế linh hoạt, cho phép điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Điều này không chỉ thể hiện sự nhạy bén của pháp luật trong việc ứng phó với các biến động thực tế mà còn thể hiện một tư duy mới trong quản lý quy hoạch. Việc điều chỉnh này chỉ áp dụng khi có các căn cứ rõ ràng, như:

- Yêu cầu an ninh quốc phòng và sắp xếp đơn vị hành chính: Các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ về bảo đảm quốc phòng, an ninh hoặc việc sắp xếp đơn vị hành chính, các dự án quan trọng quốc gia có thể làm thay đổi nội dung quy hoạch.

- Khắc phục mâu thuẫn và đảm bảo tính liên kết: Các quy hoạch có mâu thuẫn với quy hoạch cấp trên, cùng cấp hoặc cần sửa đổi để đảm bảo sự liên kết, đồng bộ, kế thừa giữa các quy hoạch là cơ sở để điều chỉnh rút gọn.

- Dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách: Khi các dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách cần được ưu tiên triển khai, việc điều chỉnh quy hoạch là cần thiết.

Cơ chế rút gọn này, tuy nhanh chóng hơn, vẫn phải đảm bảo các nguyên tắc cơ bản là không làm thay đổi mục tiêu tổng quát, đảm bảo sự liên kết, đồng bộ và kế thừa giữa các quy 
hoạch. Đây là một sự cân bằng đáng chú ý giữa tính linh hoạt và sự ổn định của hệ thống quy hoạch.

Thủ Tục Đầu Tư Đặc Biệt: Ưu Tiên Các Lĩnh Vực Công Nghệ Cao

Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 được bổ sung Điều 36a bởi khoản 8 Điều 2 Luật số 23/2023/QH15, giới thiệu thủ tục đầu tư đặc biệt, tạo cơ chế thông thoáng hơn cho các dự án trong một số lĩnh vực ưu tiên.

Cụ thể, các dự án đầu tư vào khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu thương mại tự do và khu chức năng trong khu kinh tế, trong các lĩnh vực sau đây sẽ được áp dụng thủ tục đặc biệt:

- Đổi mới sáng tạo và nghiên cứu phát triển: Các dự án đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D), đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip, vật liệu bán dẫn.

- Công nghệ cao ưu tiên phát triển: Các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển, sản xuất sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Thủ tục đầu tư đặc biệt này có những ưu điểm nổi bật:

- Hồ sơ đơn giản: Thay vì đánh giá sơ bộ tác động môi trường, nhà đầu tư chỉ cần cung cấp nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường và biện pháp giảm thiểu tác động xấu.

- Thời gian rút ngắn: Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế đánh giá hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trong vòng 15 ngày.

- Miễn các thủ tục phức tạp: Các dự án đầu tư theo thủ tục này không cần phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định công nghệ, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, lập quy hoạch chi tiết, cấp giấy phép xây dựng và các thủ tục tương tự.

- Cơ chế ưu tiên: Trong trường hợp có nhiều nhà đầu tư quan tâm đến cùng một địa điểm, nhà đầu tư nộp hồ sơ hợp lệ đầu tiên sẽ được ưu tiên.

Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn phải tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn về xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy, chữa cháy. Trước khi khởi công, nhà đầu tư cần gửi thông báo khởi công kèm theo báo cáo kinh tế - kỹ thuật và kết quả thẩm tra.

Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư sẽ là cơ sở cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và các thủ tục hành chính liên quan. Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế sẽ có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc thực hiện dự án.

Thủ tục đầu tư đặc biệt này không chỉ giúp thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên mà còn giảm thiểu gánh nặng thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, cạnh tranh hơn.

Điều Chỉnh Phạm Vi Dự Án PPP và Cơ Chế Đấu Thầu Linh Hoạt

Giới Hạn Phạm Vi Dự Án PPP: Tập Trung vào Cơ Sở Hạ Tầng và Dịch Vụ Công

Khoản 2 Điều 3 Luật số 23/2023/QH15 sửa đổi Điều 4 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư số 64/2020/QH14 đã điều chỉnh phạm vi dự án đầu tư theo phương thức PPP, loại trừ các dự án:

- Độc quyền nhà nước: Các dự án thuộc trường hợp độc quyền nhà nước theo quy định của pháp luật.

- Quốc phòng, an ninh: Các dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật về đầu tư công.

Sự thay đổi này cho thấy sự định hướng rõ ràng trong việc sử dụng PPP, tập trung vào các dự án cơ sở hạ tầng và dịch vụ công. Điều này đảm bảo sự minh bạch, hiệu quả trong việc sử dụng vốn nhà nước và tránh tình trạng lạm dụng PPP trong các lĩnh vực khác.

Lựa Chọn Nhà Thầu Trong Trường Hợp Đặc Biệt: Đảm Bảo Tính Thực Tiễn và Linh Hoạt

Khoản 8 Điều 4 Luật số 23/2023/QH15 sửa đổi Điều 29 Luật Đấu thầu số 43/2023/QH15 quy định về cơ chế lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, áp dụng cho các gói thầu:

- Có điều kiện đặc thù: Các gói thầu có một hoặc một số điều kiện đặc thù về quy trình, thủ tục, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, điều kiện ký kết và thực hiện hợp đồng.

- Yêu cầu đặc biệt: Khi triển khai dự án có yêu cầu phải bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, biên giới lãnh thổ, thực hiện nhiệm vụ chính trị của quốc gia mà không thể áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu thông thường.

Cơ chế này giúp giải quyết các tình huống thực tế phát sinh mà các hình thức đấu thầu thông thường không thể đáp ứng, đồng thời đảm bảo mục tiêu chính trị, an ninh quốc phòng được ưu tiên. Tuy nhiên, việc áp dụng cơ chế này cần được giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng lạm dụng và đảm bảo tính minh bạch.

Lựa chọn nhà thầu - Ảnh minh họa

Đổi Mới Cơ Chế Đấu Thầu Trước và Điều Khoản Chuyển Tiếp

Đấu Thầu Trước: Đẩy Nhanh Tiến Độ Dự Án Sử Dụng Vốn ODA

Khoản 14 Điều 4 Luật số 23/2023/QH15 sửa đổi Điều 42 Luật Đấu thầu số 43/2023/QH15 đã cụ thể hóa các quy định về đấu thầu trước, cho phép thực hiện một số thủ tục lựa chọn nhà thầu trước khi dự án được phê duyệt hoặc trước khi ký kết điều ước quốc tế, thỏa thuận vay vốn ODA.

Mục tiêu chính của quy định này là đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Các gói thầu có thể thực hiện đấu thầu trước bao gồm:

- Mua sắm hàng hóa, xác định rõ hành vi: Các gói thầu mua sắm hàng hóa đã xác định rõ phạm vi cung cấp, yêu cầu kỹ thuật.

- Dịch vụ tư vấn, phi tư vấn phục vụ công tác giải phóng mặt bằng: Các gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp phục vụ công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, di dời công trình hạ tầng, kỹ thuật, rà phá bom mìn, vật nổ, quy hoạch, tái định cư.

- Tư vấn quản lý dự án: Các gói thầu tư vấn quản lý dự án cho các phần công việc thực hiện sau khi dự án được phê duyệt, lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật, lập hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, giám sát thi công.

- Gói thầu theo yêu cầu nhà tài trợ: Các gói thầu thuộc dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài có yêu cầu đấu thầu trước theo quy định ràng buộc của nhà tài trợ.

- Các thủ tục thực hiện trước bao gồm: Lập, thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu; xác định danh sách ngắn (nếu có); lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất; xét duyệt trúng thầu, xác định nhà thầu trúng thầu.

Tuy nhiên, việc ký kết hợp đồng chỉ được thực hiện sau khi dự án được phê duyệt đầu tư, trừ trường hợp đặc biệt theo quy định của nhà tài trợ. Đối với gói thầu đấu thầu trước, nhà thầu không phải thực hiện biện pháp bảo đảm dự thầu nhưng phải cam kết trong hồ sơ dự thầu về trách nhiệm tham dự thầu.

Quy định về đấu thầu trước không chỉ tạo điều kiện để các dự án sử dụng vốn ODA triển khai nhanh hơn mà còn thể hiện sự chủ động, linh hoạt của pháp luật Việt Nam trong việc thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc tế.

Điều Khoản Chuyển Tiếp: Đảm Bảo Tính Liên Tục và Ổn Định

Điều 6 Luật số 23/2023/QH15 quy định về điều khoản chuyển tiếp của Luật Đấu thầu số 43/2023/QH15, nhằm đảm bảo tính liên tục và ổn định của hoạt động đấu thầu. Cụ thể:

- Gói thầu đã phát hành hồ sơ: Các gói thầu đã phê duyệt và phát hành hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu trước ngày Luật sửa đổi 2024 có hiệu lực thì tiếp tục tổ chức lựa chọn danh sách ngắn, lựa chọn nhà thầu, ký kết và quản lý thực hiện hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu 2023.

- Gói thầu đã phê duyệt kế hoạch: Đối với gói thầu đã phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu nhưng đến ngày Luật sửa đổi 2024 có hiệu lực chưa phát hành hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu mà kế hoạch lựa chọn nhà thầu đã phê duyệt không phù hợp với Luật sửa đổi 2024 thì phải phê duyệt điều chỉnh kế hoạch để phù hợp với quy định mới.

Các điều khoản chuyển tiếp này đảm bảo rằng các hoạt động đấu thầu đang diễn ra sẽ không bị gián đoạn và các chủ thể có đủ thời gian để thích ứng với các quy định mới.

Kết Luận và Khuyến Nghị

Luật số 23/2023/QH15 sửa đổi, bổ sung các đạo luật quan trọng về quy hoạch, đầu tư, PPP và đấu thầu, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho các lĩnh vực này tại Việt Nam. Các nội dung sửa đổi, bổ sung không chỉ tạo cơ chế linh hoạt hơn, mà còn hướng đến sự minh bạch, hiệu quả và thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên.

Tuy nhiên, để các quy định này đi vào thực tiễn một cách hiệu quả, các chủ thể liên quan cần:

- Nghiên cứu kỹ lưỡng: Nắm vững các nội dung sửa đổi, bổ sung của Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành.

- Chuẩn bị sẵn sàng: Rà soát các quy trình, thủ tục nội bộ và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thích ứng với các quy định mới.

- Thực hiện nghiêm túc: Tuân thủ các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện dự án, đảm bảo tính minh bạch, công khai và cạnh tranh.

- Cập nhật thông tin: Thường xuyên theo dõi các thông tin, hướng dẫn mới từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đảm bảo hoạt động của mình luôn phù hợp với quy định pháp luật.

- Tham vấn chuyên gia: Khi gặp khó khăn, vướng mắc, cần chủ động tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia pháp lý để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Khuyến cáo: Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp các thông tin chung và không nhằm cung cấp bất kỳ ý kiến tư vấn pháp lý cho bất kỳ trường hợp cụ thể nào. Các quy định pháp luật được dẫn chiếu trong nội dung bài viết có hiệu lực vào thời điểm đăng tải bài viết nhưng đã hết hiệu lực tại thời điểm bạn đọc. Do đó chúng tôi khuyến nghị bạn luôn tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi áp dụng.

Nếu cần được hỗ trợ thêm bạn vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH Biglaw LH - Liên hệ: +84 987951488

Chuyên gia pháp lý: Đỗ Thị Ngọc Châm